Tanzanite
Tanzanite chỉ được tìm thấy trên các đồi Merelani trong vùng núi Kilimanjaro ở Tanzania. Tanzanite là một khoáng vật màu xanh dịu thuộc nhóm zoisite, nó là một đá quý nổi tiếng trong thế kỷ 20, được tiếp thị trên thế giới bởi công ty Tiffany & Co. vào năm 1968. Công ty này đã đặt tên nó để tôn vinh đất nước chứa nó.
Lịch sử và truyền thuyết:
Hầu như tất cả tanzanite khi được khai thác ở trên các đồi ấy vào năm 1962 đều có màu nâu: chỉ sau khi nung nhiệt, màu xanh đẹp mới lộ ra và làm chúng nổi tiếng.
Chuyện xưa kể về hiệu quả của xử lý nhiệt đã tình cờ được khám phá khi sét làm cháy cỏ trên các ngọn đồi Merelani, nung nóng các tinh thể màu nâu nằm ở trên mặt đất và làm chúng đổi màu. Những người chăn gia súc trong vùng nhìn thấy vẻ đẹp lấp lánh của màu xanh và nhặt các tinh thể ấy lên, họ trở thành những người sưu tập tanzanite đầu tiên.
Tanzanite có tính đổi 3 màu: nghĩa là khi nhìn viên đá theo các phương khác nhau sẽ thấy màu màu khác nhau. Một phương thấy màu xanh, phương thì màu tím và còn lại là màu đồng thau, cùng với độ màu thay đổi nhẹ.
Chất lượng, Giá trị và Tính phổ biến:
Tanzanite có màu từ xanh mạnh đến tím phớt xanh mạnh. Màu xanh là được ưa thích nhất.
Vì tinh thể tanzanite vừa có cả hai màu xanh và tím, với mỗi góc nhìn khác nhau thấy màu khác nhau nên người thợ phải cẩn thận cắt mài cho đúng hướng để tạo màu mong muốn tối đa. Rất tiếc là màu xanh luôn nằm trên trục ngắn của tinh thể, nên để có được màu xanh đẹp thì phải chịu mất nhiều trọng lượng dù cho màu đẹp hơn có giá trị cao hơn. Những viên tanzanite trên 5 carat thường có màu đậm. Các viên nhỏ hơn thì màu thường nhạt hơn.
Tanzanite thường phổ biến nhất ở dạng cắt hình nệm, nhưng những dạng khác cũng có. Đá thành phẩm cỡ lớn cũng có khá nhiều.
Nguồn gốc:
Đá tanzanite chỉ được khai thác ở Merelani gần Arusha thuộc phía bắc nước Tanzania. Arusha hiện là trung tâm mua bán đá quý của nước này.
Xử lý tăng vẻ đẹp thường gặp:
Tất cả tanzanite trên thị trường đều đã được xử lý nhiệt để có màu xanh. Đá không xử lý có màu nâu. Màu xanh do xử lý là bền vững.
Bảo quản và làm sạch:
Tanzanite có độ cứng 6,5 – 7 trên thang Mohs. Nữ trang gắn đá tanzanite dễ hỏng hóc hơn đá khác một chút. Những ai lao động nặng nhọc thì không nên đeo nhẫn gắn tanzanite vì nó dễ bị làm hư hỏng.
Tanzanite nhạy cảm với thay đổi nhiệt độ. Không bao giờ rửa chúng trong máy siêu âm. Khi sửa nữ trang gắn tanzanite phải tháo viên đá ra vì nó dễ bị bể khi gặp nhiệt cao của đèn khò.
Rửa tanzanite với xà phòng trong nước ấm: dùng bàn chải chà phía sau viên đá là nơi tích tụ nhiều chất dơ.